Ilustracje dla klasy 6 i 8

To tylko kilka przykładów ilustracji, które można wykorzystać  jako początek lekcji (plan pracy) lub na podsumowanie. Każda z map zawiera słowa kluczowe, które odnoszą się do wybranych tematów opisujących te kraje.

Komplet dla klasy 6:

https://geo-edukacja.blogspot.com/p/mapy-tekstowe-klasa-6.html

Komplet dla klasy 8:

https://geo-edukacja.blogspot.com/p/mapy-tekstowe-klasa-8.html

GeoEdukacja to gry, podcasty, kanał youtube i ta strona internetowa.

Wspieraj działalność GeoEdukacji w serwisie Patronite.

Czytaj więcej »

Podsumowanie procesów zewnętrznych

Oto komplet materiałów, przydatnych do powtórzeń i podsumowania materiału dotyczącego procesów zewnętrznych (egzogenicznych).

Park Narodowy Yosemite w USA / Todd Kay z Pixabay

1. Podsumowanie poszczególnych czynników rzeźbotwórczych. Każde z nich zawiera tabelę w postaci czynnik - proces - forma oraz mini słownik z opisem cech poszczególnych form terenu oraz sposobu ich powstania. Do tego przykładowe zdjęcia wybranych form

Ruchy masowe

Procesy krasowe

Rzeźbotwórcza działalność rzek

Rzeźbotwórcza działalność lodowców i lądolodów

Rzeźbotwórcza działalność wiatru

Rzeźbotwórcza działalność morza

2. Jak już opanowaliście materiał, sprawdźcie czy jesteście w stanie rozpoznać formy terenu na zdjęciach, dobrać czynnik lub proces rzeźbotwórczy do form terenu widocznych na fotografii. Łącznie 58 pytań w formie quizu

3. Bardziej dla zabawy, jeżeli macie czas - kolejna gra, tym razem z poszukiwaniem terminów dotyczących procesów egzogenicznych wśród rozrzuconych liter

4. I na sam koniec. Zadania maturalne przeniesione w taki sposób, aby można było je rozwiązać w formie testu on line

Zadania maturalne - link

GeoEdukacja to gry, podcasty, kanał youtube i ta strona internetowa.

Wspieraj działalność GeoEdukacji w serwisie Patronite.

Czytaj więcej »

Quiz - procesy zewnętrzne

Nowa gra na urządzenia z systemem android jest dostępna. Tym razem dotyczy procesów i czynników rzeźbotwórczych oraz form terenu.

Tak wyglądają pytania:

Do pobrania bezpłatnie ze sklepu google play:

GeoEdukacja to gry, podcasty, kanał youtube i ta strona internetowa.

Wspieraj działalność GeoEdukacji w serwisie Patronite.

Czytaj więcej »

Rzeźbotwórcza działalność morza

Ostatni z czynników rzeźbotwórczych podsumowany tradycyjnie w dwóch formach: tabeli i słowniczka poniżej.

Rzeźbotwórcza działalność morza
czynnik rzeźbotwórczy	proces rzeźbotwórczy	forma terenu
fale morskie	abrazja	klif
fale morskie	abrazja	nisza abrazyjna
fale morskie	abrazja	platforma abrazyjna
fale morskie	abrazja	ostańce abrazyjne
prądy morskie równoległe do linii brzegowej	akumulacja	mierzeja
fale morskie	akumulacja	lido
fale morskie	akumulacja	plaża

Słownik

Formy terenu:

Klif - stromy brzeg morski w najbardziej charakterystycznym momencie w formie niemal pionowej ściany i wąskiej poziomej powierzchni u podnóża. Powstaje w wyniku podcinania brzegu przez fale morskie 

Klify Seven Sisters z widoczną u podstawy niszą abrazyjną / Roman Grac z Pixabay

Lido – piaszczyste wały wystające ponad powierzchnię morza. Tworzą się w niewielkiej odległości od brzegu w wyniku osadzania piasku przez fale, które wracają z plaży. Mogą odcinać zatokę lub lagunę od otwartego morza. W czasie przypływu Lido może znikać pod powierzchnią wody a wynurzać się w czasie odpływu. 

Mierzeja – piaszczysty wał o szerokości do kilkuset metrów, który stopniowo zamyka zatokę. Powstaje w wyniku gromadzenia materiału dostarczanego przez prądy przybrzeżne skierowane równolegle do linii brzegowej, oraz fale. 

Nisza abrazyjna – zagłębienie w dolnej części klifu na całej długości. Powstaje w wyniku uderzenia fal o podnóże klifu i usuwanie rozluźnionego materiału. 

Platforma abrazyjna – zrównana powierzchnia u podnóża klifu o niewielkim nachyleniu w kierunku morza. 

Plaża – płaski pas wybrzeża, na który mogą wdzierać się fale morskie osadzając tam materiał pochodzący z niszczonego brzegu 

Terminy powiązane z wybrzeżami:

Atol – wyspa w kształcie pierścienia będąca wynurzoną rafą. Ma kształt pierścienia, w którego wnętrzu znajduje się płytsza część oceanu nazywana laguną. Powstaje w wyniku obniżania się wyspy, wokół której rozwija się rafa koralowa starając utrzymać się na stałej głębokości.  

Atole na Malediwach / Jonny Belvedere z Pixabay 

Fiord – wąska i głęboka zatoka o stromych zboczach i dużej długości (przekraczającej nawet 300 km). Powstała w wyniku zalania U kształtnej doliny górskiej w wyniku podnoszenia się poziomu wszechoceanu.  

Fiord w Norwegii / enriquelopezgarre z Pixabay

Laguna – zatoka powstała przez częściowe odcięcie części morza od morza pełnego przez Lido. Termin Laguna odnosi się także do płytkiego morza znajdującego się wewnątrz atolu.  

Liman – zatoka powstała przez zatopienie ujściowego odcinka Jaru. W przypadku całkowitego odcięcia przez narastającą mierzeję, może przekształcić się w jezioro limanowe (martwy liman)  

GeoEdukacja to gry, podcasty, kanał youtube i ta strona internetowa.

Wspieraj działalność GeoEdukacji w serwisie Patronite.

Czytaj więcej »

Procesy krasowe

Tym razem charakterystyka form terenu powstałych w wyniku działalności procesów krasowych. 

Dla przypomnienia, krasowienie: 

- jest jednym z rodzajów wietrzenia chemicznego

- zachodzi w skałach węglanowych (wapień, margiel, kreda)

- przy udziale wody zawierającej co2 (dwutlenek węgla)

Poniżej tabela w formacie czynnik - proces - forma, a jeszcze niżej opis najważniejszych form krasowych

Procesy krasowe
czynnik	proces	forma
woda (zawierająca co2)	krasowienie	polja
woda (zawierająca co2)	krasowienie	stalaktyty
woda (zawierająca co2)	krasowienie	stalagnaty
woda (zawierająca co2)	krasowienie	stalagmity
woda (zawierająca co2)	krasowienie	ponor
woda (zawierająca co2)	krasowienie	wywierzysko
woda (zawierająca co2)	krasowienie	uwały
woda (zawierająca co2)	krasowienie	lejki krasowe
woda (zawierająca co2)	krasowienie	ostańce denudacyjne
woda (zawierająca co2)	krasowienie	mogoty
woda (zawierająca co2)	krasowienie	perły jaskiniowe (pizoidy)
woda (zawierająca co2)	krasowienie	jaskinie

mogoty - kopułowate, odizolowane wzniesienia ze skał węglanowych. Mają strome zbocza i wznoszą się wysoko ponad poziom zrównania. Są ostańcami, co oznacza że są zbudowane z nieco bardziej odpornych skał, które nie uległy zniszczeniu w porównaniu do obszarów je otaczających.

Mogoty - Zatoka Ha Long (Wietnam) /  Oldjap z Pixabay

lejek krasowy - zagłębienie o owalnym kształcie. Powstają w miejscach, gdzie na skrzyżowaniach szczelin skały węglanowe ulegają rozmyciu w efekcie czego tworzy się zagłębienie terenu.

perła jaskiniowa (pizoid) - kuliste konkrecje węglanowe w dnach mis jaskiniowych (wypełnionych wodą). Wpadające do misy jaskiniowej krople wody wprawiają w ruch ziarenka skalne wokół których wytrąca się węglan wapnia.

polja - wielkie kotliny o powierzchni nawet do kilkuset km 2. Maja strome zbocza i wyrównane dno, w którym czasem znajdują się ostańce. Powstają w wyniku połączenia się kilku uwałów wskutek cofania ich zboczy.

ponor - miejsce, w którym wody powierzchniowe dostają się pod powierzchnię terenu. Najczęściej ponorami mogą być szczeliny lub otwory przykryte kamieniami lub lejki krasowe.

stalagmity - nacieki w postaci słupów, stożków, narastające od dołu jaskini. Powstają w wyniku skapywania ze stropu jaskini kropli wody z których wytrąca się węglan wapnia na szczycie stalagmitu

stalagnat - kolumny łączące strop i dno jaskini. Powstają gdy pod stalaktytem rozwija się stalagmit i dochodzi do ich połączenia

stalaktyty - nacieki w formie sopli o różnej długości i grubości zwisające ze stropu (sufitu) jaskini. Powstają w wyniku skapywania ze stropu jaskini kropli wody z których wytrąca się węglan wapnia na końcu sopla

Szata naciekowa w jaskini / Sonja Sonja z Pixabay

uwał - rozległe, wydłużone obniżenia o nierównym dnie powstałe z połączenia kilku lejków krasowych

wywierzysko - to inna nazwa źródła krasowego. Wypływają nim wody podziemne, które wcześniej juz były na powierzchni, ale dostały się w głąb za pomocą ponorów

żebro krasowe - ostry lub zaokrąglony grzbiet o wysokości dochodzącej do 2-3 metrów oddzielające od siebie żłobki krasowe. Powstaje w wyniku pogłębiania żłobków krasowych jako przestrzeń pomiędzy nimi.

żłobki krasowe - prostolinijne bruzdy o głębokości do 2-3 metrów a szerokości maksymalnie kilkudziesięciu centymetrów. Powstają w miejscach, w których na początku były niewielkie zagłębienia na powierzchni skał wapiennych. W tych miejscach spływają strużki wody, które tworzą stopniowo coraz głębsze bruzdy.

Żłobki i żebra krasowe / Hans Braxmeier z Pixabay

GeoEdukacja to gry, podcasty, kanał youtube i ta strona internetowa.

Wspieraj działalność GeoEdukacji w serwisie Patronite.

Czytaj więcej »