Tym razem charakterystyka form terenu powstałych w wyniku działalności procesów krasowych.
Dla przypomnienia, krasowienie:
- jest jednym z rodzajów wietrzenia chemicznego
- zachodzi w skałach węglanowych (wapień, margiel, kreda)
- przy udziale wody zawierającej co2 (dwutlenek węgla)
Poniżej tabela w formacie czynnik - proces - forma, a jeszcze niżej opis najważniejszych form krasowych
Procesy krasowe |
czynnik | proces | forma |
woda (zawierająca co2) | krasowienie | polja |
woda (zawierająca co2) | krasowienie | stalaktyty |
woda (zawierająca co2) | krasowienie | stalagnaty |
woda (zawierająca co2) | krasowienie | stalagmity |
woda (zawierająca co2) | krasowienie | ponor |
woda (zawierająca co2) | krasowienie | wywierzysko |
woda (zawierająca co2) | krasowienie | uwały |
woda (zawierająca co2) | krasowienie | lejki krasowe |
woda (zawierająca co2) | krasowienie | ostańce denudacyjne |
woda (zawierająca co2) | krasowienie | mogoty |
woda (zawierająca co2) | krasowienie | perły jaskiniowe (pizoidy) |
woda (zawierająca co2) | krasowienie | jaskinie |
mogoty - kopułowate, odizolowane wzniesienia ze skał węglanowych. Mają strome zbocza i wznoszą się wysoko ponad poziom zrównania. Są ostańcami, co oznacza że są zbudowane z nieco bardziej odpornych skał, które nie uległy zniszczeniu w porównaniu do obszarów je otaczających.
 |
Mogoty - Zatoka Ha Long (Wietnam) / Oldjap z Pixabay |
lejek krasowy - zagłębienie o owalnym kształcie. Powstają w miejscach, gdzie na skrzyżowaniach szczelin skały węglanowe ulegają rozmyciu w efekcie czego tworzy się zagłębienie terenu.
perła jaskiniowa (pizoid) - kuliste konkrecje węglanowe w dnach mis jaskiniowych (wypełnionych wodą). Wpadające do misy jaskiniowej krople wody wprawiają w ruch ziarenka skalne wokół których wytrąca się węglan wapnia.
polja - wielkie kotliny o powierzchni nawet do kilkuset km 2. Maja strome zbocza i wyrównane dno, w którym czasem znajdują się ostańce. Powstają w wyniku połączenia się kilku uwałów wskutek cofania ich zboczy.
ponor - miejsce, w którym wody powierzchniowe dostają się pod powierzchnię terenu. Najczęściej ponorami mogą być szczeliny lub otwory przykryte kamieniami lub lejki krasowe.
stalagmity - nacieki w postaci słupów, stożków, narastające od dołu jaskini. Powstają w wyniku skapywania ze stropu jaskini kropli wody z których wytrąca się węglan wapnia na szczycie stalagmitu
stalagnat - kolumny łączące strop i dno jaskini. Powstają gdy pod stalaktytem rozwija się stalagmit i dochodzi do ich połączenia
stalaktyty - nacieki w formie sopli o różnej długości i grubości zwisające ze stropu (sufitu) jaskini. Powstają w wyniku skapywania ze stropu jaskini kropli wody z których wytrąca się węglan wapnia na końcu sopla
 |
Szata naciekowa w jaskini / Sonja Sonja z Pixabay |
uwał - rozległe, wydłużone obniżenia o nierównym dnie powstałe z połączenia kilku lejków krasowych
wywierzysko - to inna nazwa źródła krasowego. Wypływają nim wody podziemne, które wcześniej juz były na powierzchni, ale dostały się w głąb za pomocą ponorów
żebro krasowe - ostry lub zaokrąglony grzbiet o wysokości dochodzącej do 2-3 metrów oddzielające od siebie żłobki krasowe. Powstaje w wyniku pogłębiania żłobków krasowych jako przestrzeń pomiędzy nimi.
żłobki krasowe - prostolinijne bruzdy o głębokości do 2-3 metrów a szerokości maksymalnie kilkudziesięciu centymetrów. Powstają w miejscach, w których na początku były niewielkie zagłębienia na powierzchni skał wapiennych. W tych miejscach spływają strużki wody, które tworzą stopniowo coraz głębsze bruzdy.
 |
Żłobki i żebra krasowe / Hans Braxmeier z Pixabay |
GeoEdukacja to
gry,
podcasty, kanał
youtube
i ta strona internetowa.
Wspieraj działalność GeoEdukacji w serwisie
Patronite.